เมื่อวันที่ 13 สิงหาคม 2564 สำนักงาน ก.พ.ร. จัดประชุมคณะทำงานจัดทำร่างพระราชบัญญัติการอำนวยความสะดวกในการพิจารณาอนุญาตของทางราชการ พ.ศ. 2558 ฉบับแก้ไข ครั้งที่ 1/2564 ผ่านสื่ออิเล็กทรอนิกส์ โดยมีเลขาธิการ ก.พ.ร. (นางสาวอ้อนฟ้า เวชชาชีวะ) เป็นประธานคณะทำงานฯ ที่ประชุมได้มีการพิจารณาข้อเสนอเพื่อการปรับปรุงพระราชบัญญัติการอำนวยความสะดวกในการพิจารณาอนุญาตของทางราชการ พ.ศ. 2558 ซึ่งปัจจุบัน พ.ร.บ. ดังกล่าวมีผลบังคับใช้ครบ 5 ปีแล้ว โดยที่ประชุมได้นำผลจากการประเมินผลสัมฤทธิ์ของ พ.ร.บ. การอำนวยความสะดวกฯ รวมทั้งผลการรับฟังความคิดเห็นของประชาชน ผู้รับบริการ และหน่วยงานของรัฐ มาประกอบการพิจารณาปรับปรุง พ.ร.บ.ฯ โดยมีประเด็นที่น่าสนใจจากที่ประชุม ดังนี้
1. ควรมีการขยายขอบเขต พ.ร.บ. ให้ครอบคลุมงานบริการอื่น ๆ นอกเหนือจากการอนุมัติ อนุญาต โดยเฉพาะอย่างยิ่งงานบริการที่มีผลกระทบโดยตรงต่อประชาชน เพื่อให้มีการกำหนดระยะเวลา ขั้นตอนการดำเนินการที่ชัดเจน อย่างไรก็ตามอาจต้องมีการพิจารณาว่าควรนำมาขยายขอบเขตในพระราชบัญญัติการอำนวยความสะดวกฯ หรือควรปรับปรุงพระราชกฤษฎีกาว่าด้วยหลักเกณฑ์และวิธีการบริหารกิจการบ้านเมืองที่ พ.ศ. 2546 เพื่อให้เกิดผลบังคับใช้อย่างจริงจัง
2. การทบทวนกฎหมาย/รูปแบบการอนุมัติ อนุญาต เพื่อแก้ไขปัญหาบางกระบวนงานยังมีความล่าช้า เช่น งานที่พิจารณาโดยคณะกรรมการ การอนุญาตมีหลายหน่วยงานเข้ามาเกี่ยวข้อง ผู้รับบริการต้องเดินทางไปติดต่อหลายที่ และหน่วยงานยังไม่เห็นความสำคัญของการปรับปรุงแก้ไข ยกเลิกกฎหมาย โดยมีความเห็นว่า หน่วยงานควรมีการทบทวนความจำเป็นของการมีใบอนุญาต หากยังต้องมีอยู่ควรระบุเหตุผลไว้ด้วย และควรทบทวนเกี่ยวกับการนำมาตรการอื่นมาใช้แทนการอนุญาต เช่น การจดแจ้ง การมอบอำนาจให้หน่วยงานทำงานแทน การยกเลิกการพิจารณาในรูปแบบคณะกรรมการ การอนุญาตโดยหน่วยงานเดียว (super License) การกำหนดให้คณะกรรมการพัฒนาระบบราชการและคณะกรรมการพัฒนากฎหมายเสนอปรับปรุงกฎหมายเกี่ยวกับการอนุญาตได้ ทั้งนี้ ในขั้นตอนการดำเนินการ ควรให้หน่วยงานพิจารณาว่าใบอนุญาตยังมีความจำเป็นอยู่หรือไม่ หากยังจำเป็นต้องมี ควรเน้นการปรับปรุงกระบวนการ ทำอย่างไรให้บริการภาครัฐ เร็วขึ้น สะดวกขึ้น ซึ่งการปรับปรุงดังกล่าวควรให้ความสำคัญกับการนำดิจิทัลเข้ามาใช้ในการให้บริการ ทั้งนี้ ในการทบทวนกฎหมาย/รูปแบบการอนุมัติ อนุญาต หน่วยงานภาครัฐควรจะต้องรับฟังความคิดเห็นของประชาชนและผู้ประกอบการด้วย
3. การปรับปรุงที่เกี่ยวข้องกับคู่มือสำหรับประชาชน ควรมีการกำหนดรอบระยะเวลาที่ชัดเจนในการปรับปรุงคู่มือสำหรับประชาชน เช่น ทุก 2 ปี ซึ่งการปรับปรุงดังกล่าวต้องให้ความสำคัญกับการปรับปรุงขั้นตอนระยะเวลาการให้บริการ การจัดทำคู่มือมาตรฐานกลางซึ่งเป็นมาตรฐานเดียวกันทั้งประเทศ สำหรับการขอเอกสารส่วนราชการควรขอเอกสารได้เพียงครั้งเดียว แต่เพิ่มข้อยกเว้นให้ผู้ขออนุญาต หรือผู้รับบริการสามารถให้ข้อมูลทางวิชาการ ผลการวิจัย ผลการทดลอง ผลการทดสอบฯ เพิ่มเติม กรณีเป็นผลงานใหม่ที่เพิ่งเกิดขึ้นหลังจากยื่นคำขอ เพื่อประกอบการพิจารณาอนุมัติ อนุญาตได้ การกำหนดให้สามารถรายงานเรื่องล่าช้าทางอิเล็กทรอนิกส์เพื่อลดภาระของหน่วยงานราชการ รวมทั้ง ให้หน่วยงานกำหนดระยะเวลาการตรวจสอบเอกสารที่ชัดเจน เพื่อแก้ไขปัญหาการตีความว่าการตรวจสอบเอกสารในทันทีหมายความว่าอย่างไร และ ให้หน่วยงานจัดทำแบบฟอร์มการขอนุญาตเป็นภาษาอังกฤษในกรณีที่เป็นกระบวนงานที่เกี่ยวข้องกับชาวต่างชาติ เพื่อเป็นการอำนวยความสะดวกให้กับผู้รับบริการ
4. การเพิ่มบทลงโทษ เพื่อแก้ไขปัญหา พ.ร.บ. ฯ ขาดสภาพบังคับที่ชัดเจน ทำให้หน่วยงานไม่ให้ความสำคัญในการดำเนินการตามที่กำหนดไว้ในพระราชบัญญัติฯ ซึ่งทำให้ผู้รับบริการได้รับความเสียหาย อย่างไรก็ตาม เนื่องจากเรื่องนี้มีผลกระทบค่อนข้างสูง การกำหนดบทลงโทษไว้ชัดเจนในกฎหมายอาจทำให้เกิดปัญหาในทางปฏิบัติ ดังนั้น อาจระบุไว้ว่าให้เป็นไปตามที่กำหนด ซึ่งเรื่องนี้ควรพิจารณาให้รอบด้าน เพื่อกำหนดแนวทางที่ชัดเจน และควรศึกษากรณีตัวอย่างของต่างประเทศเพิ่มเติมมาประกอบการพิจารณาด้วย
5. การชำระค่าธรรมเนียมแทนการยื่นคำขอฯ ควรมีการศึกษาเพิ่มเติมเพื่อจะสามารถกำหนดขอบเขตของการดำเนินการและวิธีปฏิบัติให้เกิดความชัดเจน และควรพิจารณาในแง่ของความปลอดภัยกรณีการประกอบกิจการที่อาจเกิดผลกระทบต่อชีวิตและทรัพย์สินประชาชนด้วย
6. การจัดตั้งศูนย์รับคำขอกลางทางอิเล็กทรอนิกส์ และการให้บริการด้วยระบบอิเล็กทรอนิกส์ เป็นประเด็นสำคัญที่ต้องดำเนินการ รวมทั้งควรที่จะดำเนินการให้เป็น Platform กลางเดียวของประเทศ ที่จะสามารถอำนวยความสะดวกให้ประชาชนและผู้ประกอบการได้ในจุดเดียว เพื่อให้เกิด Digital Government อย่างเต็มรูปแบบ รวมถึงการนำอิเล็กทรอนิกส์มาใช้จะต้องทำให้เกิดประโยชน์ ลดเวลา และเพิ่มความสะดวกให้แก่ประชาชนอย่างแท้จริง ซึ่งควรปรับปรุงขั้นตอน กระบวนการให้บริการด้วย ไม่ใช่การดำเนินการในรูปแบบอิเล็กทรอนิกส์ภายใต้ขั้นตอน วิธีการแบบเดิม ๆ
ทั้งนี้ ความเห็นต่าง ๆ ของที่ประชุมจะได้มีการนำไปประกอบการจัดทำร่างพระราชบัญญัติการอำนวยความสะดวกในการพิจารณาอนุญาตของทางราชการ พ.ศ…. พร้อมทั้งเปิดให้ประชาชน ภาคเอกชน และหน่วยงานภาครัฐได้แสดงความคิดเห็นเพื่อนำไปสู่การปรับปรุงพระราชบัญญัติฯ ดังกล่าวต่อไป
