เมื่อวันที่ 7 กุมภาพันธ์ 2566 รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (ศ.พิเศษ ดร.อเนก เหล่าธรรมทัศน์) ผู้อำนวยการสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.) (รศ.ดร.ปัทมาวดี โพชนุกูล) ประธาน อ.ก.พ.ร. เกี่ยวกับการส่งเสริมการบริหารภาครัฐระบบเปิดและการมีส่วนร่วม (ดร.บัณฑูร เศรษฐศิโรตม์) ผู้เชี่ยวชาญระดับสูง สกสว. (รศ.ดร.ธนพล เพ็ญรัตน์) ร่วมแถลงข่าว “รวมพลังเครือข่ายภาคีนำงานวิจัยไปใช้ประโยชน์ แก้วิกฤตฝุ่นพิษ PM 2.5 “ จับมือ ก.พ.ร. นำร่องพื้นที่เป้าหมายใน 2 จังหวัดลำปาง และสิงห์บุรี พร้อมขยายผลต่อในเชียงใหม่และขอนแก่นที่มีแนวโน้มค่าฝุ่นละอองเพิ่มสูงขึ้น
โดยสามารถสรุปสาระสำคัญได้ดังนี้
- สำนักงาน ก.พ.ร. และ สกสว. ได้มีการทำข้อตกลงความร่วมมือด้านการนำผลงานวิจัยและนวัตกรรมไปใช้ประโยชน์ ผ่านกลไกการทำงานของ อ.ก.พ.ร. ส่งเสริมการบริหารภาครัฐระบบเปิดและการมีส่วนร่วม ซึ่งมีเป้าหมายเพื่อพัฒนาภาครัฐระบบเปิดและการมีส่วนรวมอย่างมีความหมาย โดยคัดเลือก เรื่อง การแก้ไขปัญหาและลดฝุ่นควัน PM 2.5 ซึ่งเป็นปัญหาสำคัญเร่งด่วนของประเทศ โดยดำเนินการนำร่องในจังหวัดลำปางและสิงห์บุรี
- สกสว. ได้ดำเนินการร่วมกับ อ.ก.พ.ร. ส่งเสริมการบริหารภาครัฐระบบเปิดและการมีส่วนร่วม โดยนำ Low-cost sensor (DUSTBOY) มาติดตั้งในจังหวัดลำปางและสิงห์บุรี เพื่อแสดงค่าฝุ่นละออง และเชื่อมโยงฐานข้อมูล แสดงผลบนแพลตฟอร์มกลาง http://pm25air.opengovernment.go.th ซึ่งพัฒนาโดยสำนักงาน ก.พ.ร. ร่วมกับ GISTDA แสดงผลแบบ Real Time เช่น ข้อมูลจุดเกิดไฟไหม้ในพื้นที่โล่ง ข้อมูลการขออนุญาตจัดการการเผา ฯลฯ ทำให้ประชาชนสามารถเข้าถึงข้อมูลสำคัญและสามารถบริหารจัดการปัญหาได้ทันต่อสถานการณ์ รวมทั้งได้มีการคัดเลือกงานวิจัยที่เกี่ยวข้องเพื่อมาใช้ประโยชน์ ดังนี้
จังหวัดลำปาง : คัดเลือกงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับการสร้างแรงจูงใจทางเศรษฐศาสตร์เพื่อเปลี่ยนพฤติกรรมของประชาชนในการลดการเผา เช่น แพลตฟอร์มการสร้างรายได้ให้กับชุมชนที่ดูแลรักษาป่าผ่านกลไกการตอบแทนคืนให้แก่ระบบนิเวศ (PES) รวมถึงการขยายผลงานวิจัยการบริหารจัดการป่าชุมชน การเปลี่ยนจากเกษตรเชิงเดี่ยวเป็นเกษตรประณีต เป็นต้น
จังหวัดสิงห์บุรี : คัดเลือกงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับการใช้ประโยชน์และสร้างรายได้จากเศษวัสดุทางการเกษตร เช่น แพลตฟอร์มที่ให้เกษตรลงทะเบียนในระบบติดตามการลดเผาเพื่อรับประโยชน์จากการจัดการชีวมวล การแปรรูปเศษชีวมวลเป็นผลิตภัณฑ์มูลค่าสูง และระบบโลจิสติกส์เพื่อจัดการการซื้อขายเศษวัสดุเกษตร เป็นต้น - ผลการติดตามประเมินผล พบว่า ในปี พ.ศ. 2565 จุดความร้อนในจังหวัดลำปางและสิงห์บุรี ลดลงกว่าร้อยละ 20 เมื่อเทียบกับค่าเฉลี่ยใน 5 ปี ก่อนหน้า จังหวัดลำปางเกิดจุดความร้อนลดลงจากปี พ.ศ. 2564 ร้อยละ 61 และพื้นที่เกิดไฟไหม้ลดลงร้อยละ 88 และในจังหวัดสิงห์บุรีปริมาณอ้อยไฟไหม้เข้าหีบลดลงจากปี พ.ศ. 2564 ร้อยละ 13 และสถิติการลอบเผาตอซังข้าว และเศษวัสดุเกษตรอื่น ๆ ลดลงร้อยละ 29
- การดำเนินงานต่อไป : สกสว. จะร่วมมือกับหน่วยงานในระบบ ววน. สำนักงาน ก.พ.ร. และกรมควบคุมมลพิษ ดำเนินการต่อเนื่อง ในจังหวัดลำปางและสิงห์บุรี และขยายผลไปในจังหวัดเชียงใหม่ และเตรียมการขยายผลในจังหวัดขอนแก่น ซึ่งมีแนวโน้มค่าฝุ่นละอองสูงขึ้นจากอุตสาหกรรมน้ำตาลที่ขยายตัวเพิ่มมากขึ้น นอกจากนี้ สกสว. ได้เสนอแผนการขับเคลื่อนการนำผลงานและนวัตกรรมไปใช้ประโยชน์เพื่อแก้ปัญหาฝุ่นละออง PM 2.5 ในปีงบประมาณ 2567 อีกด้วย
